Een geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract? Jullie willen je relatie officieel vastleggen, bijvoorbeeld omdat jullie van plan zijn om samen een huis te kopen of omdat er een kindje op komst is. Trouwen is (nog) geen optie, maar jullie willen wel dat alles juridisch goed geregeld is.
Dan zijn er twee mogelijkheden: een geregistreerd partnerschap of een samenlevingscontract laten opstellen. Maar wat zijn precies de verschillen tussen deze twee vormen? En welke optie sluit het beste aan bij jullie situatie? In dit artikel leggen we de verschillen en overeenkomsten helder uit. Zo kunnen jullie na het lezen een weloverwogen keuze maken.
Wat is een geregistreerd partnerschap?
Een geregistreerd partnerschap is een wettelijk erkende vorm van samenleven die partners juridische en financiële zekerheid biedt. Het wordt bij de gemeente vastgelegd en regelt automatisch zaken zoals gezamenlijke bezittingen, erfrecht en onderhoudsplicht. Dit betekent dat partners juridisch aan elkaar verbonden zijn en verantwoordelijkheden delen op het gebied van financiën en eventuele kinderen.
De belangrijkste kenmerken van een geregistreerd partnerschap zijn:
- Automatische juridische bescherming: Zaken zoals erfrecht, gezamenlijke bezittingen en onderhoudsplicht worden automatisch geregeld.
- Gelijkwaardige rechten en plichten: Net als bij een huwelijk hebben partners wettelijke rechten en plichten ten opzichte van elkaar.
- Vastlegging bij de gemeente: Een geregistreerd partnerschap wordt officieel vastgelegd bij de gemeente. Er moeten minimaal twee en maximaal vier getuigen aanwezig zijn. In tegenstelling tot een huwelijk is een officieel ja-woord niet nodig.
- Beëindiging zonder rechter mogelijk: Als er geen minderjarige kinderen zijn, kan het geregistreerd partnerschap zonder tussenkomst van een rechter worden ontbonden.
- Omzetting in huwelijk: Een geregistreerd partnerschap kan op een later moment eenvoudig worden omgezet in een huwelijk.
Op wat kleine verschillen na lijkt een geregistreerd partnerschap dus grotendeels op een huwelijk. Een geregistreerd partnerschap wordt door veel mensen als wat minder symbolisch en romantisch gezien. Dit maakt het een goede keuze als jullie vooral praktische zaken goed willen regelen, zonder de behoefte aan een uitgebreide bruiloft.
Wat is een samenlevingscontract?
Een samenlevingscontract is een schriftelijke overeenkomst tussen partners waarin jullie afspraken vastleggen over jullie gezamenlijke leven. Vaak doe je dit op het moment dat je gaat samenwonen en/of samen een huis koopt, maar niet getrouwd of geregistreerd partners bent. De wet regelt namelijk niets automatisch voor samenwoners, tenzij jullie daar zelf afspraken over maken.
De belangrijkste kenmerken van een samenlevingscontract:
- Flexibele afspraken: Jullie bepalen zelf welke afspraken jullie vastleggen, zoals de verdeling van woonlasten, bezittingen en schulden.
- Geen automatische juridische bescherming: In tegenstelling tot een geregistreerd partnerschap worden erfrecht, ouderlijk gezag en pensioenrechten niet automatisch geregeld.
- Niet wettelijk verplicht: Het opstellen van een samenlevingscontract is niet verplicht, maar kan nuttig zijn om misverstanden te voorkomen.
- Geen onderhoudsplicht: Jullie zijn niet wettelijk verplicht om financieel voor elkaar te zorgen, tenzij dit expliciet in het contract wordt opgenomen.
- Eenvoudige beëindiging: Een samenlevingscontract kan zonder juridische procedure worden beëindigd. Jullie moeten zelf afspraken maken over de verdeling van gezamenlijke bezittingen en woonruimte.
Een samenlevingscontract is dus een laagdrempelige en flexibele manier om afspraken vast te leggen, zonder de formele verplichtingen van een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Dit maakt het een handige optie als jullie eerst willen ontdekken of samenwonen goed bij jullie past. Het contract regelen jullie samen, er zijn geen getuigen nodig en jullie hoeven geen aangifte te doen bij de gemeente.
Juridische verschillen tussen geregistreerd partnerschap en samenlevingscontract
Als je je relatie officieel wilt vastleggen, is het belangrijk om te weten welke juridische gevolgen daaraan verbonden zijn. Een geregistreerd partnerschap wordt wettelijk erkend en brengt automatisch bepaalde rechten en plichten met zich mee, terwijl een samenlevingscontract juist meer flexibiliteit biedt, maar minder juridische bescherming. Hieronder zetten we de belangrijkste juridische verschillen op een rij.
1. Juridische erkenning en status
- Geregistreerd partnerschap: Dit wordt officieel vastgelegd bij de gemeente en heeft een wettelijke status. Je hebt automatisch rechten en plichten naar elkaar toe, zoals onderhoudsplicht en gezamenlijke bezittingen.
- Samenlevingscontract: Dit is een overeenkomst die je samen opstelt en bij een notaris laat vastleggen. Het biedt juridische bescherming voor de afspraken die erin staan, zoals de verdeling van kosten en eigendommen, maar het regelt niet automatisch zaken zoals erfrecht en ouderlijk gezag.
2. Bezittingen en financiën
- Geregistreerd partnerschap: Standaard geldt er een beperkte gemeenschap van goederen. Dit betekent dat alle bezittingen en schulden die je tijdens het partnerschap opbouwt, automatisch van jullie samen zijn, tenzij jullie bij de notaris andere afspraken maken. Bezittingen die je vóór het geregistreerd partnerschap had, blijven privé, tenzij ze tijdens het partnerschap worden gedeeld.
- Samenlevingscontract: Je bepaalt zelf hoe de bezittingen en financiële verplichtingen worden verdeeld. Er is geen automatische verdeling; alles wat op naam van één van jullie staat, blijft ook van diegene, tenzij anders vastgelegd in het contract. Als je bijvoorbeeld samen een huis koopt, is het belangrijk om in het samenlevingscontract vast te leggen hoe de eigendomsverhouding is geregeld.
3. Erfrecht en pensioen
- Geregistreerd partnerschap: Partners zijn automatisch elkaars wettelijke erfgenaam. Dit betekent dat als één van jullie overlijdt, de ander de nalatenschap ontvangt, tenzij er een testament is waarin iets anders staat. Daarnaast heb je automatisch recht op partnerpensioen, mits dit binnen het pensioenfonds is geregeld.
- Samenlevingscontract: Je bent niet automatisch elkaars erfgenaam. Wil je dat je partner jouw nalatenschap ontvangt? Dan moet je dit apart regelen via een testament. Ook voor het ontvangen van partnerpensioen is een aparte aanvraag bij de pensioenuitvoerder nodig. Sommige pensioenfondsen eisen daarnaast dat je minimaal vijf jaar samenwoont of een notarieel samenlevingscontract hebt om aanspraak te maken op partnerpensioen.
4. Ouderlijk gezag en kinderen
- Geregistreerd partnerschap: Krijgen jullie samen een kind? Dan hebben beide ouders automatisch ouderlijk gezag. De vader of duomoeder hoeft het kind niet apart te erkennen om juridisch ouder te worden. Dit betekent dat jullie vanaf de geboorte samen beslissingen mogen nemen over de opvoeding en verzorging van het kind.
- Samenlevingscontract: De vader of duomoeder krijgt niet automatisch ouderlijk gezag. Hij of zij moet in dat geval het kind eerst erkennen bij de gemeente. Sinds januari 2023 geldt dat ouderlijk gezag dan automatisch wordt toegekend bij de erkenning, waardoor een aparte aanvraag niet meer nodig is.
5. Beëindiging en ontbinding
- Geregistreerd partnerschap: Het partnerschap kan zonder tussenkomst van een rechter worden beëindigd, mits er geen minderjarige kinderen zijn en beide partners instemmen. In dat geval kan de beëindiging via een notaris of advocaat geregeld worden. Zijn er wel minderjarige kinderen, dan moet de ontbinding via de rechter plaatsvinden, net als bij een echtscheiding.
- Samenlevingscontract: Dit kan op elk moment worden beëindigd, zonder juridische procedure. Jullie moeten echter zelf afspraken maken over de verdeling van gezamenlijke bezittingen en woonruimte.
Financiële verschillen tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap
Bij het kiezen tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap spelen financiële verschillen een belangrijke rol. Een geregistreerd partnerschap regelt automatisch bepaalde financiële rechten en verplichtingen, terwijl je bij een samenlevingscontract zelf afspraken moet maken over hoe jullie de financiën willen verdelen. Dit geeft enerzijds meer flexibiliteit, maar betekent ook dat je sommige zaken expliciet moet vastleggen om dezelfde bescherming te krijgen.
1. Fiscale voordelen en belastingregels
De fiscale behandeling van een geregistreerd partnerschap en een samenlevingscontract verschilt, vooral als het gaat om belastingvoordelen en gezamenlijke aangiftes.
- Geregistreerd partnerschap: Jullie worden automatisch fiscaal partners voor de inkomstenbelasting. Dit betekent dat jullie bepaalde aftrekposten, zoals hypotheekrente en zorgkosten, onderling mogen verdelen om belastingvoordeel te behalen. Ook voor de erfbelasting worden jullie als partners erkend, waardoor je mogelijk minder belasting betaalt over een erfenis.
- Samenlevingscontract: Jullie zijn niet automatisch fiscaal partners. Dit gebeurt alleen als jullie voldoen aan bepaalde voorwaarden, zoals samen een huis bezitten of een kind hebben. Als je geen fiscaal partnerschap hebt, kunnen jullie geen gezamenlijke belastingaangifte doen en geen fiscale voordelen delen. Voor de erfbelasting gelden strengere regels; zonder testament kunnen jullie geen aanspraak maken op elkaars erfenis en gelden de standaard hoge belastingtarieven.
2. Pensioen en partnerpensioen
Een belangrijk financieel verschil tussen een geregistreerd partnerschap en een samenlevingscontract is de manier waarop pensioen en partnerpensioen geregeld zijn.
- Geregistreerd partnerschap: Jullie hebben automatisch recht op partnerpensioen als één van jullie komt te overlijden. Dit betekent dat de achterblijvende partner een nabestaandenpensioen ontvangt, mits dit binnen het pensioenfonds is geregeld. Hier hoeven jullie niets extra’s voor te doen.
- Samenlevingscontract: Jullie hebben niet automatisch recht op partnerpensioen. Willen jullie dat de partner in aanmerking komt voor nabestaandenpensioen, dan moet dit apart worden aangevraagd bij de pensioenuitvoerder. Sommige pensioenfondsen stellen aanvullende eisen, zoals een minimaal aantal jaren samenwonen of een notarieel samenlevingscontract.
Conclusie: Bij een geregistreerd partnerschap is partnerpensioen automatisch geregeld, terwijl je dit bij een samenlevingscontract expliciet moet vastleggen en aanvragen. Het is daarom verstandig om na te gaan welke eisen het pensioenfonds stelt en of extra regelingen nodig zijn.
3. Schulden en aansprakelijkheid
Bij het aangaan van een geregistreerd partnerschap of een samenlevingscontract is het belangrijk om te weten hoe jullie omgaan met schulden en financiële aansprakelijkheid. De manier waarop dit geregeld is, verschilt per samenlevingsvorm.
- Geregistreerd partnerschap: Standaard geldt er een beperkte gemeenschap van goederen. Dit betekent dat schulden en bezittingen die tijdens het geregistreerd partnerschap zijn opgebouwd automatisch van jullie samen zijn, tenzij jullie vooraf bij de notaris andere afspraken maken. Schulden die vóór het geregistreerd partnerschap zijn ontstaan, blijven privé.
- Partnerschapsvoorwaarden: Willen jullie afwijken van de standaard regeling? Dan kunnen jullie bij de notaris partnerschapsvoorwaarden laten opstellen. Hierin kunnen jullie vastleggen welke bezittingen en schulden gescheiden blijven en welke gezamenlijke afspraken gelden. Dit biedt meer controle over jullie financiële situatie en voorkomt dat persoonlijke schulden gedeeld worden.
- Samenlevingscontract: Jullie zijn niet automatisch aansprakelijk voor elkaars schulden. Iedere partner blijft in principe verantwoordelijk voor de schulden die op zijn of haar naam staan, tenzij in het samenlevingscontract anders is afgesproken. Als jullie samen een lening afsluiten of een gezamenlijke bankrekening hebben, zijn jullie wél beide aansprakelijk voor die financiële verplichtingen.
Conclusie: Bij een geregistreerd partnerschap zijn gezamenlijke schulden en aansprakelijkheid standaard geregeld, maar kunnen jullie dit aanpassen via partnerschapsvoorwaarden. Bij een samenlevingscontract bepaal je zelf in hoeverre jullie aansprakelijkheid delen, wat meer flexibiliteit biedt maar ook extra afspraken vereist.
Wat kost een geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract?
De kosten voor een geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract kunnen flink verschillen, afhankelijk van waar en hoe je het regelt. Hieronder zetten we de belangrijkste kosten op een rij, zodat je een goed beeld krijgt van wat je kunt verwachten.
1. Kosten voor een geregistreerd partnerschap
De kosten voor een geregistreerd partnerschap hangen af van de gemeente waar je het laat vastleggen en of je kiest voor een ceremonie.
- Gratis geregistreerd partnerschap: In sommige gemeenten is het mogelijk om op een vaste dag en tijdstip gratis een geregistreerd partnerschap aan te gaan. Dit gebeurt dan zonder ceremonie, in een eenvoudig administratief proces.
- Gemeentelijke kosten: Als je zelf een datum en tijd wilt kiezen of een ceremonie wilt houden, betaal je tussen de €140 tot wel €2000, afhankelijk van de gemeente en hoe uitgebreid je de ceremonie wilt.
- Notariskosten voor partnerschapsvoorwaarden: Willen jullie afwijken van de standaard wettelijke regels (zoals de beperkte gemeenschap van goederen), dan moeten jullie dit vastleggen bij een notaris. De kosten hiervoor liggen gemiddeld tussen de €300 en €1200, afhankelijk van de notaris en de complexiteit van de afspraken die je vast wilt leggen.
2. Kosten voor een samenlevingscontract
Een samenlevingscontract wordt opgesteld door een notaris. De kosten hiervoor kunnen variëren per notaris en zijn afhankelijk van verschillende factoren, zoals de complexiteit van het contract, de hoeveelheid vragen die jullie hebben en eventuele aanpassingen die nodig zijn.
Gemiddeld liggen de kosten voor een samenlevingscontract tussen de €250 en €1000. Dit verschil in kosten zit vooral in hoe uitgebreid en complex het contract is. Hoe meer maatwerk, hoe meer je betaalt. €500.
Het is verstandig om bij meerdere notarissen offertes op te vragen, zodat jullie een goed beeld krijgen van de kosten en kunnen kiezen voor een notaris die past bij jullie wensen en budget.
Via onze notarissenkaart vind je eenvoudig een betrouwbare notaris bij jou in de buurt voor advies en het opstellen van een samenlevingscontract. Zo regel je alles snel en eenvoudig!
3. Extra kosten om rekening mee te houden
Naast de basisregistratie kunnen er extra kosten bijkomen:
- Testament opstellen: Bij een geregistreerd partnerschap zijn jullie automatisch elkaars erfgenaam, maar bij een samenlevingscontract niet. Een testament laten opstellen kost gemiddeld €300 tot €600 per persoon.
- Advocaat- of notariskosten bij beëindiging: Als je een geregistreerd partnerschap zonder rechter wilt beëindigen, heb je een advocaat of notaris nodig. Dit kost gemiddeld €300 tot €800. Bij een samenlevingscontract hoef je juridisch niets te regelen, maar eventuele afspraken over gezamenlijke bezittingen kunnen alsnog notariskosten met zich meebrengen.
Emotionele verschillen tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap
De keuze tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap is niet alleen juridisch of praktisch, maar ook emotioneel. Een geregistreerd partnerschap voelt voor veel stellen als een officiële verbintenis, omdat het bij de gemeente wordt vastgelegd en vergelijkbaar is met een huwelijk. Dit kan een gevoel van zekerheid en erkenning geven. Bij een samenlevingscontract ligt de nadruk meer op de praktische afspraken, waardoor het voor sommige stellen minder als een symbolische mijlpaal voelt.
Daarnaast biedt een geregistreerd partnerschap de mogelijkheid om een ceremonie te houden, wat het een feestelijk moment kan maken. Bij een samenlevingscontract is zo’n officieel moment er niet. Op de lange termijn kan een geregistreerd partnerschap door de wettelijke rechten en plichten meer als een duurzame verbintenis voelen, terwijl een samenlevingscontract juist vrijheid en flexibiliteit biedt. De keuze hangt af van hoe jullie je relatie willen vormgeven en welke betekenis jullie eraan hechten.
Wat past beter bij jullie: geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract?
Nu je alle verschillen tussen een geregistreerd partnerschap en een samenlevingscontract kent, is de belangrijkste vraag: welke optie past het beste bij jullie? Beide keuzes bieden mogelijkheden om afspraken vast te leggen, maar de juiste keuze hangt af van jullie wensen en situatie. Hier zijn een aantal overwegingen die kunnen helpen bij het maken van jullie beslissing.
Kiezen voor een geregistreerd partnerschap: waarom hiervoor kiezen?
Een geregistreerd partnerschap is een goede keuze als jullie juridische zekerheid willen, zonder meteen te trouwen. Het biedt dezelfde wettelijke bescherming als een huwelijk, maar zonder het verplichte jawoord en met de mogelijkheid om het eenvoudiger te ontbinden als er geen minderjarige kinderen zijn.
Een geregistreerd partnerschap kan goed bij jullie passen als:
- Jullie automatisch rechten willen zoals erfrecht, pensioenrechten en onderhoudsplicht.
- Jullie gezamenlijk ouderlijk gezag willen krijgen zonder extra regelingen als jullie een kind krijgen.
- Jullie het prettig vinden dat zaken zoals schulden en bezittingen standaard geregeld zijn.
- Jullie de relatie officieel willen vastleggen, maar geen behoefte hebben aan een uitgebreide ceremonie.
- Jullie de mogelijkheid willen om het partnerschap later eenvoudig om te zetten in een huwelijk.
Kiezen voor een samenlevingscontract: waarom hiervoor kiezen?
Een samenlevingscontract is een goede keuze als jullie zelf willen bepalen welke afspraken gelden, zonder de juridische verplichtingen van een geregistreerd partnerschap. Dit biedt flexibiliteit, maar vereist dat jullie zelf nadenken over zaken als erfrecht en ouderlijk gezag.
Een samenlevingscontract is een goede optie als:
- Jullie zelf afspraken willen maken over eigendommen, kosten en financiële verplichtingen.
- Jullie geen automatische onderhoudsplicht naar elkaar toe willen hebben.
- Jullie liever fiscale en erfrechtelijke zaken apart regelen via een notaris of testament.
- Jullie een informele, flexibele manier zoeken om samen te leven zonder wettelijke verplichtingen.
- Jullie de relatie juridisch willen vastleggen zonder dit bij de gemeente te doen.
Welke keuze past bij jullie?
Als jullie zekerheid willen zonder losse afspraken te hoeven vastleggen, dan is een geregistreerd partnerschap een goede keuze. Willen jullie meer flexibiliteit en alleen de afspraken regelen die voor jullie belangrijk zijn? Dan past een samenlevingscontract beter. Denk goed na over wat voor jullie het belangrijkste is en welke juridische en financiële bescherming jullie nodig hebben. Wat jullie ook kiezen, zorg ervoor dat het een bewuste keuze is die aansluit bij jullie situatie en toekomstplannen.
